شیوا مهدی پور/ پیام سهند

یکی از راه های کاهش استرس روزمره رفتن به تعطیلات است. مطالعات مختلف اثرات مثبت تعطیلات و تجربه کردن آن را شناسایی کرده اند، تعطیلات رفاه را بهبود می بخشد و منجر به رشد و رضایت شخصی می شود. از دیدگاه روان شناسی، انسان در ایام فراغت درصدد یافتن پاسخ به نیازهای اساسی خود می باشد، یا به دنبال تفریح و سرگرمی است یا اینکه در جستجوی آرامش جسمی و روحی، استراحت و رهایی از یکنواختی می باشد. فعالیت های فراغتی می تواند با کاهش سطح خستگی، صدمات روانی و جسمانی ناشی از هیجانات مداوم کار و انجام وظایف اجتماعی را جبران نماید و با تفریح سالم، کسالت ناشی از یکنواختی کار روزمره را برطرف نموده و فرصتی برای بازیابی قوا و همچنین پرورش استعدادهای ذهنی، جسمی و عاطفی فرد مهیا می سازد.

اوقات فراغت دارای کارکردهای مثبتی مانند تامین سلامت روحی و جسمی افراد جامعه، شناخت محیط، کسب تجربه های آموزشی، توسعه هنرهای زیبا، بالا بردن ظرفیت کاری افراد پس از یک دوره استراحت، تحرک اعصاب و توسعه روابط میان جوامع است.

یکی از جنبه های مهم سلامتی در کشور، سلامت روانشناختی است که به عنوان یکی از دغدغه های مهم و کلیدی در سطح جامعه مشخص می باشد که کارکردهای مهمی در عرصه های اجتماعی دارد. سلامت بنیادی ترین عنوانی است که حیات انسان به آن استوار است. آرامش و سلامت به عنوان مفهومی اساسی در زندگی انسان از بدو پیدایش بشر و در قرون و اعصار متمادی مطرح بوده و انسان برای رسیدن به آن همة امکانات و نیروهای خود را بسیج کرده است.

سلامت روانشناختی به واسطة برخی فعالیت ها از جمله سفر تامین شود. یکی از فعالیت های اصلی در طول تعطیلات، سفر است. سفر در طول تعطیلات به طور کلی برای سلامت جسمی و روانی افراد مفید تلقی می شود.

سلامتی و رفاه در گسترده ترین معنی آن پدیده ای است که در خور توجه تمامی انسان ها، گروه های اجتماعی و جوامع بشری است. مفاهیم سلامتی ذهن و بدن طی مکان و زمان های مختلف متفاوت بوده اند، اما برای تمامی فرهنگ ها وجوامع، نقش اساسی در تجارب زندگی انسان ها بازی کرده اند.

احساس بهزیستی هم مولفه های عاطفی و هم مولفه های شناختی دارد. افراد با بهزیستی بالا به مقدار زیادی هیجانات مثبت را تجربه می کنند و از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبت دارند، درحالی که افراد با احساس بهزیستی پایین، حوادث وموقعیت زندگیشان را نامطلوب ارزیابی می کنند و هیجانات منفی نظیر اضطراب، افسردگی و خشم را نسبت به نشاط وشادکامی، بیشتر تجربه می کنند.

امروزه با رشد مداوم درآمد یکبار مصرف خانواده و ترویج گردشگری برای کارکردهای خانواده، بازار گردشگری خانواده به سرعت توسعه یافته و به مهم ترین بخش صنعت گردشگری جهانی تبدیل شده است.

انگیزه گردشگران خانوادگی، انجام فعالیت های گردشگری است که می تواند ارزش های خانوادگی و اجتماعی را از طریق تعطیلات خانوادگی القا کند.

نقش گردشگری خانواده را در بهزیستی فردی در قالب نقش های اجتماعی و فیزیکی، روانی و جسمی و مهارت افزایی و یادگیری تقسیم کرد.

نقش اجتماعی و فیزیکی گردشگری خانواده در بهزیستی فردی شامل تماس اجتماعی با خانواده و دوستان، تغییر درکیفیت زندگی افراد، فعالیت بدنی، دور کردن افراد از موقعیت کاری، القا ارزش های خانوادگی و اجتماعی از طریق تعطیلات خانوادگی، القا ارزش های خانوادگی و اجتماعی از طریق تعطیلات خانوادگی، بهبود ارتباطات در یک رابطه، کاهش احتمال طلاق، تقویت پیوندهای خانوادگی مادام العمر، افزایش روابط، احساس امنیت اجتماعی، دینداری، و بهبود محیط کار و فعالیت های شغلی حاصل می شود.

نقش روانی و جسمی گردشگری خانواده شامل بهبود رفاه، رشد و رضایت شخصی، ارتقای رفاه ذهن، سلامت جسمی و روانی، احساس شادی، سلامتی و آرامش همچنین احساس دوری افراد از موقعیت کاری، انفصال روانی،  بهبودی کامل از خستگی ناشی از کار، آرامش در تجارب، ارتقای خودسازی، افزایش و ارتقا سلامت روانی، رشد شخصیتی، عزت نفس، رفاه ذهنی بیشتر بالاتری می شود.

نقش مهارت افزایی و یادگیری در گردشگری خانواده شامل کسب مهارت ها و دانش جدید و تجربیات،  تجربة رویدادهای جدید و چالش برانگیز در طول تعطیلات، کسب مهارت های عمومی، ایجاد خاطره از طریق تجربة گردشگری به یاد ماندنی، توسعه مهارت های اجتماعی و فردی، ارتقای خودسازی، کسب مهارت در یادگیری دنیای واقعی، مهارت افزایی، رشد و تعالی افراد و اعتلای نظام آموزشی و رشد شخصیتی می شود.